India, Ladakh en Spiti reis

U komt rond middernacht aan op de luchthaven van Delhi. U wordt afgehaald van het vliegveld en naar een hotel gebracht.

Vandaag reist u per trein naar de hoofdstad van de Sikhs in de provincie Punjab: Amritsar. Er zijn verschillende treinen per dag; afhankelijk van uw wensen kunnen we een trein in de ochtend of middag boeken.

Amritsar is de heilige stad voor de Sikhs. Hier vindt u het belangrijkste heiligdom van de Sikhs, de Gouden Tempel (ook wel Hari Mandir). Dit imposante gebouw wordt dagelijks door honderden pelgrims bezocht. Een kleurrijk en indrukwekkend geheel. De Gouden Tempel die weerspiegelt in het omringende bassin (Amrit Sarovar), dat weer omgeven wordt door een carre van witte gebouwen waarin de verblijven voor priesters en pelgrims zijn. Hier lopen dan allemaal Sikhs in kleurrijke gewaden met hun karakteristieke baarden, hoofddoeken en iedereen heeft een kromme dolk in zijn riem zitten. In de tempel wordt continue door priesters gelezen uit de originele versie van de Guru Granth Sahib, de bijbel van de Sikhs. Elders in de stad kunt u nog enige kleine hindoe tempels bezoeken en de Jallianwala Bagh, een historische plaats waar de Britten in 1919 een opstand neersloegen, waarbij 2000 Indiërs zijn omgekomen.

Een rit van zo'n 5 uur brengt u vanuit de vlaktes van de Punjab naar de uitlopers van de Himalaya. Daar bezoeken we Dharamsala, toevluchtsoord van de Tibetaanse vluchtelingen in ballingschap. Hier zetelt de Tibetaanse regering in ballingschap en heeft de Dalai Lama zijn residentie. Hoewel bekend als Dharamsala, zitten de meeste Tibetanen en toeristen in het erboven gelegen McLeod Ganj. Het plaatsje heeft dan ook een echte Tibetaanse sfeer met veel kloosters, gebedsvlaggen en gebedsmolens. Er kunnen mooie wandelingen gemaakt worden in de omgeving, waar je ook weer stuit op het Britse verleden.

Een vrije dag in Dharamsala. U kunt bijvoorbeeld het Namgyalklooster van de Dalai Lama bezoeken of het kleine, maar mooie Dip Tse Chok Ling klooster, dat onder het Om guesthouse ligt. Een mooie wandeling is naar een waterval vlakbij het hindoedorp Bagsu, waar zich ook een mooie hindoetempel bevindt. Het Tibetaanse SOS kinderdorp, waar zich meer dan 3000 kinderen bevinden, ligt een stuk hoger,vlakbij het Dalmeer. U kunt er een rondleiding krijgen langs de scholen en het babyhuis.

Onderweg naar Rewalsar volgt u een weg met vele bochten, komt langs verschillende plaatsen. Baijnath, een heilige oude hindoetempel en Sidhpur, waar het Norbulingka instituut zich bevindt, wat een replica van het zomerpaleis van de Dalai Lama in Tibet is, zijn een bezoek waard. Vanaf Mandi rijdt u omhoog de heuvels in, totdat u aankomt bij het heilige meer van Rewalsar. Het Rewalsarmeer ligt op een hoogte van 735 meter en is heilig voor zowel de sikhs, hindoes en boeddhisten. Van elke geloofsrichting zijn er dan ook temples en kloosters aanwezig. Het is een belangrijke pelgrimsplaats. Voor boeddhisten is het de plaats waar de geest van Padmasambava rust. Hij heeft veel jaren gemediteerd aan de oevers van dit meer in een grot. Padmasambava, ook wel bekend als Guru Rinpoche door de Tibetanen, wordt vereerd omdat hij het boeddhisme in 747 naar Tibet bracht. Het meer wordt door Tibetanen het Pematso, het meer van de Lotus genoemd. Er zijn diverse boeddhistische kloosters en hindoeïstische tempels rond het meer. Hoog boven het meer torent een nieuw beeld van Padmasambhava uit.

U daalt weer af richting Mandi en rijdt dan de groene Kullu vallei binnen en volgt de Beas rivier. De Kullu vallei is een mooie groene vallei vol houten dorpjes, karakteristiek voor de Kullu vallei. U vindt er ook mooie houten, hindoestische tempels. Onderweg kunt u het fort van Nagar bezoeken. Dit fort, gelegen op 1870 meter, biedt een mooi zicht over de Kullu vallei. Het grotendeels houten fort is 500 jaar oud en herbergt de heilige Jagtipath tempel en een restaurant. In Nagar vindt u ook een galerie van de Russische kunstenaar Roerich. Vanuit Nagar is het nog een uur rijden naar Manali. Ooit een rustiek dorp in de Kullu vallei is het tegenwoordig volledig van karakter veranderd. In de jaren ’70 kwamen de hippies en inmiddels is het een van de meest toeristische plaatsen van India. En dan m.n voor Indiërs zelf. Het is de ultieme bestemming om op huwelijksreis heen te gaan en dan te gaan skieën op de Rohtangpas. U overnacht in een sfeervol hotel in het oude deel van Manali. Hier zit u nog midden in het traditionele dorpsleven. ’s Ochtends vertrekken de vrouwen met hun vee naar de velden, doen de was bij de pomp of gaan de nabijgelegen akkers bewerken. Ook vindt u er vele boomgaarden.

De naam Manali komt van Manu, de lokale god van Manali. Het verhaal gaat dat hij in vroeger tijden, de wereld heeft gered, na een grote vloedgolf die de hele aarde onder water zette en de mensheid bijna deed uitsterven. In Manali kwam hij terecht op 2000 meter hoogte en daarvandaan begon de geschreven geschiedenis. Het oude Manali heeft een mooie tempel van Manu en is omgeven door oude boerdeijen. Een aantal verhalen uit de Mahabaratha spelen zich af in de Kulluvallei. Hadimba, de godin uit Dungri, een klein dorp naast Manali, komt voor in deze legende als de vrouw van Bhima, die de Pandavabroers heeft helpen overwinnen tegen haar eigen broer die een boze demon was. Nog steeds als de lokale bevolking niet blij is met het weer, teveel of te weinig regen, gaan ze naar Hadimba toe en slachten dan een paar bokken of schapen. Het bloed wordt door Hadimba gebruikt om de boze demonen gunstig te stemmen en ervoor te zorgen dat het beter weer wordt. De tempel van Hadimba is gebouwd in 1533 en het bestaat uit een vier lagen pagoda van mooi houtsnijwerk In de buurt van Manali zijn ook een aantal hete bronnen, waarvan Vashist de meest bekende is.

De langste reisdag van de route staat op het programma. Er moeten twee imposante passen bedwongen worden om de geïsoleerde vallei van Spiti te bereiken. Maar het is een adembenemend mooie tocht. U begint met de beklimming van de Rohtangpas (3950 meter) en zult de rest van de reis op grote hoogte (3000-4000 meter doorbrengen). De Rohtangpas is tegenwoordig een attractie voor Indiase families die hier komen om sneeuw te zien, op skies te staan en te sleeën. Na de afdaling van de pas bent u in het groene Lahaul. U verlaat Lahaul echter snel om door een desolaat en ruig gebied te klimmen naar de Kunzum la pas, een pas die slechts enkele maanden per jaar open is (juni – september) en mede de oorzaak is van het geïsoleerde karakter van Spiti. De weg is erg slecht, hobbelig, stoffig en er kan veel sneeuw liggen. Bovenop de Kunzum la (4551 meter) vindt u een aantal stupa’s met de gebruikelijke gebedsvlaggen. Dan begint de afdaling totdat u in het dorpje Losar aankomt, de eerste nederzetting in Spiti, gelegen op 4079 meter. In de vallei ziet u al de typische huizen die u overal zult tegenkomen in de Spiti vallei. Er volgt dan nog een ruige tocht van enige uren totdat u in de Kaza aankomt, de hoofdstad van Spiti, nog steeds maar een dorp van zo’n 2000 inwoners (de gemiddelde dorpen hebben 10-100 inwoners). De naam Spiti betekent het Huis van Mani, naar Om Mani Padme Hum. Deze woorden, een boeddhistische mantra, ziet u overal gebeiteld in stenen op muren, de zgn. manimuren. Spiti is een levend museum. De boeddhistische vallei ligt tussen de 3350 en 4570 meter. De omringende bergen van rond de 6000 meter hebben geen vegetatie en erosie heeft over duizenden jaren het landschap een maanachtige voorkomen gegeven. De Spitirivier doorsnijdt het geheel in een diepe ravijn. Kleine stukjes groen in het landschap zijn het gevolg van het harde werken van de dorpelingen die met behulp van irrigatie groenten en graan verbouwen. Door zijn eeuwenlange, geïsoleerde ligging, heeft de bevolking zich naar binnen gericht. Een groot aantal unieke kloosters is daarvan het gevolg. Sommige van deze kloosters behoren tot de meest bijzondere kloosters in de hele Himalaya. De belangrijkste daarvan zullen we deze dagen bezoeken.

U maakt een tocht door de Spiti vallei. Onderweg bezoekt u het klooster van Dhankar, ongeveer een uur rijden buiten Kaza. Dit is een van de meest spectaculair gelegen kloosters in de hele Himalaya. Op grillige rotspieken op zo’n 4000 meter is een klooster gebouwd op een plaats waarvan het absoluut onmogelijk lijkt daar iets te bouwen. Eenmaal boven aangekomen is ook het uitzicht adembenemend. U kijkt uit over de vallei waar de Pin en Spiti rivieren in elkaar stromen. In het kleine klooster zelf kunt u eewenoude thanka’s bewonderen, sommige daarvan meer dan 1000 jaar oud. Het klooster is in slechte staat en ziet eruit of het elk moment in elkaar kan storten. Het is dan ook een van de 100 meest bedreigde belangrijkste historische sites ter wereld. Eeuwig zonde zou het zijn als dit bouwwerk zou instorten. U kunt nog even doorklimmen naar het kleine dorpje en het oude fort boven Dhankar. Vanaf Dhankar is het nog een uur rijden naar Tabo. In een klein dorpje ligt een van de beroemdste kloosters binnen het Tibetaans cultuurgebied. Aan de buitenkant zit het klooster er heel anders uit dan andere Tibetaanse kloosters. Binnen een grote lemen muur, liggen een aantal eenvoudige lemen gebouwen en lemen stupa’s. Een architectuur die eerder aan Mali, Jemen of enigszins aan de huizen in de Tibetaanse Aba regio doen denken. Niet iets dat er direct uitziet als een indrukwekkend klooster. Maar de gebouwen herbergen misschien wel de meest bijzondere fresco’s en beelden van alle Tibetaanse kloosters. De fresco’s en beelden zijn al meer dan 1000 jaar oud, het kloosters is nooit vernietigd en is daarmee een van de weinige kloosters die er nog uitziet als 1000 jaar geleden. In 996 werd het klooster gesticht door Ringchen Zangpo, een van de beroemdste schriftgeleerden in het Tibetaans boeddhisme en de heiligste man die Spiti heeft voortgebracht. Het klooster zelf maakt normaal gesproken een weinig levendige indruk maakt, het heeft meer een museumfunctie dan een kloosterfunctie lijkt het wel. En dat terwijl de Dalai lama heeft aangegeven hier z’n pensioen te willen slijten (ervan uitgaande dat hij Tibet niet inkomt). De gebouwen zijn meestal gesloten en u moet een monnik zoeken die de gebedsruimtes kan openmaken. In donkere, spaarzaam verlichte ruimtes loopt u langs grote beelden van boddhisatvasa’s. Achter de muren prachtige fresco’s van boeddha’s, overal waar je kijkt. De ene ruimte is nog indrukwekkender dan de ander. Zonder meer een van de belangrijkste collecties aan boeddhistische kunst die zich voor uw ogen openbaart. Na het bezoek aan het klooster kunt u de heuvel aan de rand van het dorp beklimmen, waar zich nog enkele grotten bevinden, die echter allemaal kaal van binnen zijn. Wel een mooi uitzicht over Tabo en de vallei. Aan het einde van de dag keert u weer terug naar Kaza.

Vandaag brengt u een bezoek aan Ky. Iets buiten Kaza ligt het Ki klooster, ook alweer spectaculair op 4100 meter hoogte op een rots gelegen tegen een kale bergwand aan. 

Er volgt weer een lange weg terug over de Kunzum la pas. Onderweg bezoekt u Kibber, volgens zeggen ’s werelds hoogst permanent bewoonde dorp (4205 meter). Of dat waar is betwijfelen we, maar in ieder geval is het een prachtig authentiek dorp vol witte huizen in Tibetaanse stijl gelegen op een ruige hoogvlakte. De inwoners hebben allemaal getekende gezichten van het harde klimaat dat hier heerst. 

Op een gegeven moment komt u bij een splitsing. U gaat nu niet richting Manali, maar rijdt door naar Keylong, hoofdstad van Lahaul (3350 meter). De Lahaul vallei vormt samen met Spiti de administratieve eenheid Lahaul en Spiti. Toch heeft de Lahaulvallei een geheel ander karakter. Het landschap is veel groener en de bevolking is een mengeling van hindoes, boeddhisten en moslims.

Van Keylong rijdt u in zeven uur naar Sarchu. U passeert twee hoge passen, waaronder de Baralachapas van 5000 meter. Op de passen wapperen de gebedsvlaggen op hoopjes manistenen. U stopt even voor het wonderbaarlijke uitzicht op de velebergtoppen en legt er natuurlijk een steentje bij. Er wordt in een tentenkamp overnacht bij Sarchu op 4200 meter hoogte.

Van Sarchu reist u over de Changtang hoogvlakte naar het prachtige zoutmeer Tso Moriri. Onderweg heeft u een kans heeft om nomaden met hun kudde yaks te ontmoeten of het geluk heeft dat er kyangs (Tibetaanse wilde ezels) voorbij komen rennen. Er wordt overnacht op een camping plek in de buurt van Karzok, Er gaat ook een kok mee die heerlijk eten voor ons klaarmaakt,omdat er geen restaurants aanwezig zijn.

In dit gebied leven nog steeds de Kampanomaden, die als eerste de Indusvallei hebben bewoond. Ze zijn later verdrongen door andere groeperingen naar de Chang Tang Hoogvlakte dat grenst aan Tibet. Tegenwoordig zijn er twee soorten nomaden. De echte die het hele jaar rondtrekken en ook over de grens met Tibet gaan en de halfnomaden die in het gebied rond Tso Moriri wonen en ‘s zomers rondtrekken en ‘s winters in de dorpen wonen zoals Karzok. Het Tso Moriri meer ligt op 4573 m hoogte op 240 km ten zuidoosten van Leh, dichtbij de Tibetaanse grens. Het meer bevat vele mineralen en is brak. Er komen vele exotische vogels voor zoals zeldzame eenden en ganzen. Wandel liefhebbers kunnen langs het prachtige blauwgroene meer lopen en een bezoek brengen aan het nonnenklooster van Karzok.

U reist naar Leh, hoofdstad van Ladakh, een uur of zes rijden. Leh ligt op 3500m hoogte in de westelijke Indiase Himalaya. Ladakh wordt ook wel ‘klein Tibet’ genoemd, omdat de natuur, cultuur en taal overeenkomt met Tibet voordat de Chinezen daar binnen vielen. Leh is een kleine plaats met vele hotels, restaurants, winkels en markten. De lokale vrouwen verkopen hun verse groenten op de stoep van de hoofdstraat, met hun opvallende hoge hoofddeksel vormen ze een prachtig tafereel.

Leh was ooit het centrum van handelsroutes van Centraal-Azië en is nu de hoofdstad van Ladakh , een drukke plaats vol hotels, restaurants en winkels. In het centrum van Leh staan drie oude stupa’s. Op een heuvel midden in Leh ziet u het oude paleis in ruïnes liggen, daar iets boven ligt het koninklijke klooster Tsemo Gompa waar een prachtig twee verdiepingen-tellende beeld van Chamba Boeddha te zien is. U kunt Leh verkennen of op eigen gelegenheid enkele kloosters verkennen in de vallei. U kunt bijvoorbeeld een van de volgende kloosters bezoeken: Het Mathoklooster is een klein klooster van een kleine orde, waar elke dag om 12 uur een lunchceremonie wordt gehouden waarbij je aanwezig mag zijn. Dit klooster uit de zestiende eeuw is minder bekend en daarom ook minder toeristisch. Het behoort tot de zeldzame Sakyapa-sekte en de monniken nemen ruim de tijd om je rond te leiden. Stakna Gompa, betekent ‘de neus van de tijger’ en is van de Drukpa- orde. Er zijn veel oude gebedsruimtes en het heeft een bijzondere zilveren stupa. Stok is een mooi paleis waar de huidige koninklijke familie woont en heeft een mooi museum.

Hemis is het rijkste en grootste klooster van Ladakh. Het klooster staat vol met gouden beelden en stupa’s, ingelegd met halfedelstenen. Dit klooster is vierhonderd jaar geleden in navolging van het Potalapaleis in Lhasa gebouwd. Ook bezoekt u het klooster van Thikse, gelegen op een heuvel. Het klooster bestaat uit twaalf verdiepingen. Het is al achthonderd jaar oud en heeft vele oude tempels en wordt bewoond door zestig monniken. Het bekendste boeddhabeeld van Ladakh, de Maitreya Boeddha (de Boeddha van de Toekomst) staat hier.

U vertrekt naar Lamayuru, het indrukwekkend tegen de rotsen gelegen klooster. Het heeft een grot, waar in de 10e eeuw de boeddhistische leermeester Naropa, leraar van Milarepa jarenlang in gemediteerd schijnt te hebben. Het klooster ligt in een indrukwekkend maanlandschap en de tocht er naar toe is dan ook adembenemend mooi. Onderweg bezoekt u ook het klooster van Rizong, een prachtig klooster uit 1840, waar de monniken er een conservatief regime op na houden.

U vervolgt de reis naar Alchi, het oudste klooster van Ladakh, stammend uit de elfde eeuw. Het klooster is niet meer in gebruik als klooster, maar dient als museum voor de prachtige kleurrijke muurschilderingen. Samen met het Taboklooster is Spiti is het een van de meest bijzondere kloosters in deze regio. Het heeft dezelfde mix van boeddhistische en Moghulstijl muurschilderingen. In een van de zes tempels staan drie grote, prachtige kleurrijke beelden van Vajrapani, Manjushri en de Maitreya Boeddha. Voordat u terugkeert naar Leh bezoekt u ook, bij voldoende tijd, het klooster van Likir. De monikken van dit klooster runnen ook Alchi. De kleibeelden en fresco’s die hier binnen de tempels zijn, stammen uit de 13 eeuw. Buiten het klooster staat een nieuw modern boeddhabeeld. Er is een schooltje verbonden aan dit klooster, waar jongens een opleiding krijgen.

U vliegt in alle vroegte naar Delhi en kunt u op eigen gelegenheid de stad gaan verkennen. Delhi is de hoofdstad van het land en bestaat uit twee delen: New Delhi en Old Delhi. New Delhi is het rijke deel met villa’s, ambassades en de zetel van de regering. De enorme grasvelden en bomen worden elke dag besproeid zodat het een soort groen eiland in een droog en stoffig landschap is. Hier bevinden zich de indrukwekkende regeringsgebouwen en de triomfpoort India Gate. Connaught Place is een rotonde waar enkele drukke wegen samen komen. Hieromheen tref je de duurdere restaurants en winkels aan, zoals de grote souvenirwinkels aan het Janpath. Het overgrote deel van de tien miljoen inwoners leeft in Old Delhi. Het geeft een goed beeld van het drukke India. Hier zijn de goedkopere bazaars en de vele historische monumenten die het bewogen verleden van deze stad laten zien. Kortom, Delhi is een stad waar niemand zich hoeft te vervelen. Het is echter verstandig om niet al te veel te willen doen in een te korte tijd. U heeft een scala van transportmiddelen ter beschikking: bussen, taxi’s, fiets- en scooterriksja’s, paardenkoetsjes en zelfs verlengde Harley Davidsons. U moet er rekening mee houden dat er door de drukte vaak files zijn en dat bepaalde delen van New Delhi niet toegankelijk zijn voor riksja’s. Enkele van de belangrijkste bezienswaardigheden zijn: - het gigantische Red Fort met een meer dan twee kilometer lange Verdedigingsmuur die varieert in hoogte van 18 tot 33 meter. - Jama Masjid. Dit is de grootste moskee van India, voltooid in 1658, die uitkijkt over de oude stad. - Qutab Minar-complex. Een 73 meter hoge minaret uit 1206. Ook dit is een nalatenschap van de Great Moghuls. - Rai Ghat. De plaats waar o.a. de Ghandi’s gecremeerd zijn. Een van de andere monumenten of musea die aan de Ghandi’s gewijd zijn, zijn ook een bezoek waard. - de vele kleurrijke bazaars zoals de Khari Baoli (kruiden) of de Dariba Kalan (sieraden). - tot slot, zeker zo leuk, u stapt het hotel uit en gaat gewoon uw neus achterna.