Bhutan rondreis met homestays

Vandaag komt u aan in Paro. In Paro overnacht u voor de eerste keer bij mensen thuis, in de boerderij van Tshering Ap. Een bijzondere ervaring want u maakt het plattelandsleven van dichtbij mee. 's Avonds wordt er traditioneel voor u gekookt en bestaat er de mogelijkheid om een bad te nemen, eveneens op geheel traditionele wijze. Bhutan is van oudsher een geïsoleerd en gesloten land. De bergketens vormen een natuurlijke scheiding met de buurlanden en daarnaast was het land lange tijd niet toegankelijk voor toeristen. De voorlaatste vierde koning, Jigme Singye Wangchuk, heeft tijdens zijn machtsperiode langzaam het land ontsloten voor de buitenwereld en de eerste toeristen toegelaten. Deze koning is in het westen vooral bekend geworden vanwege zijn opmerkelijke filosofie over de ontwikkeling van het land, waarbij liever naar het Bruto Nationaal Geluk wordt gekeken dan het Bruto Nationaal Product. In maart 2008 heeft hij vrijwillig de macht overgedragen aan zijn zoon Jigme Khesar Namgyal Wangchuk, een gebeurtenis die samenviel met de eerste democratische verkiezingen in het land. De koning is nog wel formeel staatshoofd maar kan tegenwoordig worden afgezet door het parlement. De nog jonge koning is, net als zijn vader, erg populair bij de lokale bevolking. Zijn portret hangt in de bijna alle huizen en winkels prominent aan de muur en menig Bhutanees draagt trots een button met zijn afbeelding.

Paro is een klein provinciestadje, gelegen in de mooie Paro vallei. Wandelend door de straten vallen meteen een paar typische Bhutanese uitingen op; de karakteristieke bouw van de huizen, de traditionele kledij van de bevolking (de gho voor mannen en de kira voor vrouwen) en de vele rode pepers die in trosjes te drogen hangen aan de raamkozijnen. De peper is een veel gebruikt ingrediënt in de erg pittige Bhutanese keuken; het nationale gerecht is ‘chilli with cheese’. Aan de rand van Paro ligt de imposante Paro dzong, een vierkant bouwwerk dat u via een ophaalbrug betreedt. Een dzong is een typisch Bhutanese bouwwerk dat u gedurende uw reis door Bhutan in veel plaatsen kunt bewonderen. Het is een gefortificeerde nederzetting en herbergt zowel de provinciale geestelijke als wereldlijke macht. Een soort abdij en provinciehuis ineen dus. De Bhutanese mannen moeten bij het betreden van de dzong hun traditionele sjaal dragen waaruit hun rang blijkt (bijvoorbeeld burger of ambtenaar), ook mogen ze de dzong alleen binnengaan in hun verplichte Bhutanese kledij en met leren schoenen. Hoewel u de meeste dzongs tegenwoordig als toerist mag bezoeken, kunt u nooit in alle gedeelten komen, er zijn altijd ruimtes waarin gewerkt wordt of heilige ruimtes die afgesloten zijn. Gelukkig blijft er vanaf de binnenpleinen genoeg over om te bewonderen. Toeristen hoeven zich niet aan kledingvoorschriften te houden, maar uiteraard dient u wel decent gekleed te gaan. Het zal u vast niet verbazen dat de prachtige dzong van Paro het decor vormde voor de beroemde film ‘Little Buddha’ van Bernardo Bertolucci. Vlak boven de dzong ligt het Nationaal Museum, gevestigd in de oude wachttoren (ta dzong). Het is een interessant museum en in de vele ronde gangen zijn vele kunstschatten te bewonderen. Het geheel geeft een mooi overzicht van de geschiedenis en het dagelijkse leven in Bhutan. Niet ver buiten Paro ligt Taktshang Goemba, het Tijgernestklooster. Door zijn spectaculaire ligging, hangend aan een steile rotswand, is dit verreweg het beroemdste klooster van Bhutan. Het is een mooie, maar pittige wandeling naar het klooster. Het pad loopt vrijwel non-stop bergopwaarts. Na ongeveer een uur bereikt u het eerste uitzichtpunt bij het theehuis. Hier kunt u onder het genot van een drankje genieten van het uitzicht op het klooster aan de overkant. Eventueel kunt u tot aan het theehuis ook per paard naar boven, maar bespreek dit dan wel van tevoren met uw gids zodat die dat op tijd kan regelen. Liefhebbers kunnen vanaf het theehuis nog verder wandelen om het klooster zelf te bezoeken. Het pad voert dan verder over in de rotsen uitgehouwen trappetjes, omgeven door wapperende gebedsvlaggen. Bij betreding van het klooster dient u uw tas en camera af te geven, want u mag binnen niet fotograferen. Ook dient u respectvol gekleed te gaan, dus geen blote armen en benen, en het liefst niks nauwsluitends. Zorg dat u wat kleingeld paraat houdt, zodat u in de tempels eventueel een kleine donatie kunt doen, net als de lokale bevolking. U kunt diverse ruimtes in het klooster bezichtigen, waaronder de grot waarin Guru Rinpoche drie maanden zou hebben gemediteerd. Tijdens een brand in 1998 werden grote delen van het klooster verwoest, maar deze grot bleef op wonderbaarlijke wijze vrijwel onbeschadigd. Het klooster is inmiddels weer helemaal heropgebouwd.

Vanuit Paro reist u in een paar uur naar Haa, een prachtige vallei op de grens met Tibet. Deze vallei is pas recent opengesteld voor toeristen en wordt nog maar weinig bezocht. Het is een mooie route via de hoogste pas in Bhutan, de Chele La (3840 meter), die immer bezaaid is met gebedsvlaggen. Hiervandaan heeft u een prachtig uitzicht op de besneeuwde bergketens met de imponerende piek van de Jhomolhari (7314 meter) als hoogste punt. U kunt hier een wandeling maken langs de vele vlaggetjes en over de bergrug naar een nonnenklooster en Kila Goemba. Houd wel rekening met eventuele hoogteziekte.  In de vallei bezoekt u het dorpje en de plaatselijke dzong. U bent vanavond te gast op de boerderij van Phintso Norbu in het dorpje Katso. Het is een zeer eenvoudig onderkomen, maar de hartelijkheid van de eigenaren maakt het gebrek aan comfort meer dan goed. Eventueel kunt u in Haa ook kiezen voor een verblijf in een guesthouse.

U vervolgt de tocht naar de hoofdstad van Bhutan, Thimpu. Hoewel Thimpu tegenwoordig een echte stad is – het is de enige plaats in Bhutan met verkeerslichten – doet de sfeer nog steeds dorps en kleinschalig aan. Bezoek in Thimpu zeker het grote boogschietstadion waar meestal wel wedstrijden plaatsvinden, het is de nationale sport in Bhutan en een wedstrijd trekt altijd veel bekijks. Ook kunt u een van de vele kloosters of de nationale Vredes Chorten bekijken. Maar het is ook leuk om gewoon even lekker wat door de stad te wandelen, in de hoofdstraat zijn tal van winkeltjes en pleintjes waar u vanaf een bankje het dagelijkse leven kunt gadeslaan. Natuurlijk bezoekt u vandaag of morgen ook de imposante dzong van Thimpu. Deze dzong herbergt de werkvertrekken van de koning, wiens paleis er schuin tegenover ligt. De veiligheidscontrole voor een bezoek aan de dzong van Thimpu zijn dan ook een stuk strenger dan elders in het land. Aan het eind van de dag kunt u nog een bezoek brengen aan de kleine dierentuin, gelegen aan de rand van de stad. De dierentuin is geheel gewijd aan het nationale dier van Bhutan, de takin; een uniek beestje dat nog het meest weg heeft van een hertachtige variant op de gnoe. In Thimpu overnacht u in een hotel in het centrum van de stad.

Vanaf de Thimpu vallei begint de stijging naar de Dochu La pas (3140 meter). Niet alleen is de pas bezaaid met stupa’s en gebedsvlaggen, bij helder weer heeft u ook een prachtig uitzicht over de Himalaya. Onderweg naar Punakha passeert u het klooster Chimi Lhakhang gebouwd door de ‘Divine Madman’, een legendarisch figuur uit de Bhutanese geschiedenis. Hij was ervan overtuigd dat een losbandig leven met veel plezier de weg naar nirvana openlegt. Overal in het land ziet u fallussymbolen geschilderd op de muren en deuren van de huizen, een herinnering aan het wilde liefdesleven van deze populaire heilige van Bhutan. Bij voldoende tijd kunt  u naar het klooster wandelen, een half uurtje vanaf de weg. Na ongeveer vier uur rijden komt u aan in Punakha, waar u de dzong meteen ziet liggen. Het is een van de mooiste en belangrijkste van het land, prachtig gesitueerd bij de samenvloeiing van twee rivieren. Omdat Punakha een stuk lager ligt dan Thimpu is het er doorgaans ook warmer. Eeuwenlang diende het dan ook als winterresidentie voor de Koninklijke familie. En nog steeds verhuist het religieuze centrum van Thimpu in de winter naar de dzong van Punakha. Met een beetje geluk kunt u naar binnen om de prachtige gebedshal te bewonderen. Niet alle ruimtes zijn altijd toegankelijk, maar er blijft altijd genoeg over om te bezichtigen. U overnacht in het dorpje Samtengang of in het dorpje Gaselo, dat varieert. De gastfamilie ontvangt u hartelijk en bereid weer een traditionele maaltijd voor u.

Het is een uur of vijf rijden van Punakha naar Trongsa. Een mooie tocht waarbij de Pele La pas (3420 meter) wordt overgestoken. De pas biedt een mooi uitzicht op de Black Mountains en er zijn regelmatig yaks te zien. Op de pas slaat u een zijweg in naar de Phobjika vallei, een prachtige, weidse vallei die vooral bekend staat om de zeldzame Zwartnek Kraanvogels die er ’s winters verblijven (medio oktober - april). U kunt het kraanvogelcentrum bezoeken, waar u met grote telescopen de kraanvogels in close-up kunt zien beneden in de vallei. Phobjika leent zich ook goed voor korte wandelingen door de bossen. Ook kunt u het dorpje Gangtey en het kleine klooster aldaar bezoeken. De restauratie van dit klooster is voor een groot deel gefinancierd door Amerikaanse boeddhisten. Ook in Phobjika overnacht u in een traditionele boerderij.

U keert over dezelfde weg terug naar de Pele La pas. Na een uur rijden passeert u de chorten van Chendebji, een Nepalese chorten die sterk doet denken aan de Swayambunath Stupa in Kathmandu. Niet veel later kunt u Trongsa al zien liggen, maar het duurt nog een tijd voordat u er daadwerkelijk bent, want de weg slingert zich verraderlijk langs de bergwanden. De dzong van Trongsa is de grootste van het land en is prachtig gelegen, hoog tegen de berg. Overal vanuit het stadje heeft u er mooi zicht op. De dzong is een actief administratief en religieus centrum en kan daardoor niet altijd vanbinnen worden bezocht. De aanblik is echter al indrukwekkend en het dorpje zelf is leuk om even doorheen te wandelen. Meteen na het verlaten van Trongsa begint de stijging naar de Yotong La pas (3425 meter), een uur klimmen. Dan is het nog een uur of twee rijden naar de Bumthang vallei, waar u overnacht in het plaatsje Jakar op de boerderij van de familie Norbu. Bumthang is eigenlijk een verzamelnaam voor de vier valleien in centraal Bhutan; Chokhor, Tang, Ura en Chumey. De belangrijkste bezienswaardigheden zijn te vinden in Chokhor en wanneer men het over Bumthang heeft bedoelt men vaak Chokhor. Vanuit Jakar kunt u leuke wandelingen maken door de vallei en onderweg diverse kloosters bezoeken. Ook het dorpje zelf is de moeite waard om even wat doorheen te wandelen, een restaurantje te bezoeken of om te winkelen. Uiteraard vindt u ook hier een dzong, die van Jakar. Het bouwwerk met hoge, imponerende muren ligt aan de rand van de stad in de bergen en biedt een mooi uitzicht over de wijde omgeving.

Vandaag kunt u een wandeling maken door de vallei en een aantal kloosters bezoeken. De wandeling is grotendeels vlak, maar uiteraard kunnen niet-wandelaars ook met het privévervoer op pad gaan. Als eerste wandelt u naar Kurjey Lhakhang, een van de meest indrukwekkende kloosters, bestaande uit drie tempels. Eén van deze tempels is in opdracht van de koningingrootmoeder gebouwd. In de tempel bevindt zich een heilige grot waarin Guru Rinpoche gemediteerd zou hebben, nadat hij de demonen versloeg en Bhutan het Tibetaans boeddhisme bracht. Een wandeling van zo’n twee uur voert langs diverse kloosters en weer terug naar Jakar. Onderweg passeert u Tamshing Goemba en Konchogsum Lhakhang, waar u natuurlijk ook een kijkje kunt nemen.

U reist dieper Bumthang in naar de Tang Vallei. Onderweg bezoekt u de Rimochen Tempel. Even verderop bereikt u Ugyencholing (2760 meter), als u wilt kunt u het laatste stukje lopen. Vanuit het dorp heeft u een mooie uitzicht over de vallei en brengt u een bezoek aan  het voormalig Ugyencholing Paleis, waar tegenwoordig een familiemuseum in gevestigd is. Dit was de oude residentie van de gouverneur en stamt oorspronkelijk uit de zestiende eeuw. Het museum heeft een interessante collectie en is daarmee een van de beste musea van Bhutan. Na de lunch reist u verder de Tang Vallei in naar Tahung Tandingang, waar u met open armen wordt ontvangen door familie Sangay. Nadat uw kamer is aangewezen en u aan de alle familieleden bent voorgesteld, kunt u een wandeling maken door het kleine dorpje, een bezoek brengen aan het kloostertje iets verderop of maak een paardrijtocht door de glooiende omgeving. 's Avonds kunt u meehelpen met het bereiden van de maaltijd, die met de hele familie wordt genuttigd.

U verlaat het centrale deel van Bhutan en keert terug over dezelfde weg naar het westen van het land; er loopt slechts één centrale hoofdweg door Bhutan. Het is een lange dag rijden naar het plaatsje Wangdue, nabij Punakha. Hier kunt u de enorme dzong bezoeken en een wandelingetje maken door het centrum dat in feite uit één rommelig straatje met tal van kleine shops en theehuisjes bestaat.

U keert terug naar Paro voor uw laatste avond in Bhutan. U overnacht weer bij de familie Ap Tshering en het zal een hartelijk weerzien zijn!

Afhankelijk van de reisplannen stapt u vandaag op een vlucht naar Delhi, Kolkata of Kathmandu of reist u naar India (Sikkim) over land via de grensplaats Phuentsholing.