Borneo Compleet: Sarawak en Sabah

Welkom in Maleisië! Na aankomst op de luchthaven van Kuala Lumpur wordt u opgewacht door uw chauffeur en naar uw hotel in de stad gebracht. Afhankelijk van uw aankomsttijd, kunt u deze stad vandaag op eigen gelegenheid verkennen. Kuala Lumpur is een bruisende stad vol culturen. U vindt er oude Chinese tempels, Maleise markten, Brits-koloniale gebouwen (o.a. het postkantoor), indrukwekkende moskeeën en Indische wijken. Ook is er in de stad veel moderne architectuur, waaronder de beroemde Petronas Towers, ooit het hoogste gebouw ter wereld. Mocht u de torens graag willen bezoeken, kunnen wij uiteraard entreekaartjes voor u regelen. Het is, met name tijdens zonsondergang, zeker de moeit waard om de stad vanaf 452 meter hoogte te bewonderen! U kunt er voor kiezen om het oude gedeelte van Kuala Lumpur te ontdekken met een gids

Een vrije dag om deze stad op eigen gelegenheid, met een gids of op de fiets te verkennen. Er is in ieder geval genoeg te beleven! Uw hotel is erg centraal gelegen en op loopafstand is een metro te vinden die u gemakkelijk van A naar B brengt. Breng vandaag bijvoorbeeld een bezoek aan het koninklijke paleis, waarvandaan u een gaaf uitzicht heeft over Kuala Lumpur. Bezoek ook het National Monument of de Paraplu-vormige Nationale Moskee van Maleisië. Gekleed in Chador mag u deze indrukwekkende Moskee naar binnen waar wel meer dan 10.000 man tegelijkertijd kan bidden. Check van te voren wel wanneer u de moskee mag bezoeken - tijdens de gebedsuren mag u hier namelijk niet naar binnen. Hier vandaan loopt u zo door naar het Dataran Merdeka, of te wel het Onafhankelijkheidsplein, waar in 1957 de onafhankelijkheid van Maleisië werd uitgeroepen. Sinds de onafhankelijkheid wappert hier de Maleisië vlag aan een van de hoogste vlaggenmasten ter wereld. Vroeger diende het plein als poloveld, tegenwoordig komen de stadsbewoners in de weekenden er graag naar toe voor een uitgebreide picknick. Rondom het plein zijn nog oude Tudor-stijl gebouwen te vinden, waarin onder andere het Royal Selangor Club in gevestigd was, een van de eerste sportclubs van Maleisië. Langs het Onafhankelijkheidsplein staat ook het Sultan Abdul Samad gebouw en een prachtig oud treinstation, gebouwd in Moorse architecturen. Vlakbij het onafhankelijkheidsplein vindt u tevens de eerste, in bakstenen gebouwen moskee van Kuala Lumpur, de Masjid Jamek. Hier is tevens de plek waar de twee rivieren, de Gombak en de Klang Rivier bij elkaar komen en waar het oorspronkelijke Kuala Lumpur is gesticht. Iets heel anders zijn de de Batu kalksteengrotten, een complex met tempelgrotten, waarvan de belangrijkste gewijd is aan de hindoe god Murugan. Deze zijn gelegen op ongeveer 15 kilometer buiten de stad en zijn gemakkelijk te bereiken per metro. Wilt u 's avonds lekker en lokaal eten? Breng dan een bezoekje aan de levendige straat 'Jalan Alor'. Deze straat is gevuld met tientallen eetstalletjes en restaurantjes en wordt niet voor niks de culinaire straat van Kuala Lumpur genoemd! Niet alleen is deze straat populair bij toeristen - ook menig 'local' is hier 's avonds te vinden. Eet smakelijk!

In de ochtend wordt u door uw chauffeur naar de luchthaven gebracht. Hier stapt u op een vlucht naar Kuching, de hoofdstad van Sarawak op Maleisisch Borneo. Bij aankomst wordt u naar uw hotel gebracht, de rest van de middag is ter vrije besteding. 

Kuching is een leuke stad vol oude straatjes, een boulevard en vele winkeltjes. Er zijn hier prachtige, oud Brits-koloniale gebouwen te vinden waar musea, cafés en restaurants in zijn gevestigd. Bezoek ook eens de Chinese tempels in de Chinese wijk, de kruidenmarkt in de Indiase wijk of pak de lokale veerboot naar de andere kant van de stad. Hier is een oud paleis en fort te vinden, middenin een puur-Maleise wijk. Duik ’s avonds de nachtmarkt op waar u overheerlijk Maleis kunt eten.

Vandaag maakt u een dagexcursie naar het Bako Nationaal Park. Vanuit Kuching is het zo’n 35 minuten rijden naar Kampong Bako. Hier stapt u op een lokale boot; het Bako Nationaal Park is slechts per boot te bereiken. 
 
Afhankelijk van het weer en de stand van het water is het een boottochtje van zo’n 20 minuten. Onderweg heeft u al de kans om de eerste Neusapen en krokodillen te spotten!

Het Bako Nationaal Park is een van de mooiste natuurparken van Maleisië bestaande uit 7 verschillende ecosystemen Een bezoek aan het Bako Nationaal Park is dan ook een goede, eerste kennismaking met de wilde natuur van Borneo! In Bako vindt u uitgebreide jungle, ruige kliffen, mangrovewouden en prachtige stranden. De kans op het spotten van wilde dieren is hier erg groot. Overal lopen makaken, maar pas op, deze apen kunnen ontzettend brutaal en zelfs agressief zijn. Leuker zijn de Silver Leaf Monkeys en natuurlijk de Orang Belanda: de neusapen. Ook kunt u slangen, krokodillen, varanen en reusachtige krabben tegenkomen en diverse tropische vogels. U kunt ook op zoek naar de Pitcher Plant, vleesetende planten die insecten vangen. En waar u ook niet omheen kunt zijn de vele insecten. Neem voldoende muggenolie mee! Samen met een park ranger kunt u een van de vele wandeltochten volgen die zijn uitgezet op het eiland. Eind van de middag keert u weer terug naar Kuching.  

Zwemmen in zee rondom het Bako Nationaal Park is niet meer mogelijk. De krokodillenpopulatie is de afgelopen paar jaar flink toegenomen en de krokodillen worden tegenwoordig op plekken gezien waar zij voorheen nooit kwamen. Ook rondom de stranden van het Bako Nationaal Park zijn de laatste maanden vaak krokodillen gespot en het is simpelweg te gevaarlijk om hier te gaan zwemmen. 

's Ochtends wordt u opgehaald naar uw hotel en naar het Batang Ai Reservaat gebracht. Onderweg bezoekt u de levendige Lachau Bazaar waar u wat lokale winkeltjes en een markt kunt bezoeken. U luncht vandaag in een lokaal restaurant nabij de bazaar. Vervolgens reist u verder naar het Batang Ai Reservaat, waar u begin van de middag aan komt. Het Batang Ai Reservaat is aangelegd in 1980 om zo hydro-elektrische energie op te wekken om de nabij gelegen dorpjes  te voorzien van elektriciteit. Er werd een reservoir gecreëerd meer dan 20 m², dat werd gevoed door de vier heldere zijrivieren van de Ai-rivier. Reizen in dit gebied gaat dan ook enkel met traditionele longboats.

Vele Longhouses hier in de omgeving moesten plaatsmaken voor het reservaat en zijn noodgedwongen verplaatst of verhuisd. Dit heeft er voor gezorgd dat er vandaag de dag nog maar weinig, oorspronkelijke longhouses zijn. Een van deze longhouses is die van Nanga Sumpa, waar u vanavond zult overnachten. In het kleine haventje van het Batang Ai Meer stapt u in een longboat (houten traditionele boot) en maakt u een boottocht van ongeveer anderhalf uur voordat u aankomt bij de Nanga Sumpa Lodge. Afhankelijk van de stand van het water, komt u hier eind van de middag aan.

Na het diner, dat wordt geserveerd in de Ruai (gemeenschappelijke gang) van de longhouse, bezoekt u de Nanga Sumpa Longhouse. Maak kennis met de de Tuai Rumah (het dorpshoofd) en met het Iban volk. Zij vertellen u graag meer over het alledaagse leven in de longhouse. In Batang Ai vindt u de oudste nederzettingen van de Iban-stam in Sarawak. De Iban arriveerde hier voor het eerst in de 15e eeuw vanuit Kalimantan (Indonesisch Borneo), voordat zij zich gingen verspreiden langs de rivieren in -en rondom het Batang Ai Nationaal Park. 

Ooit stonden de Iban bekend als geduchte koppensnellers. Die praktijken zijn allang verboden en de Iban zijn volledig geïntegreerd in de Maleise maatschappij. Maar in de jungle leven de Iban nog op traditionele wijze in hun longhouses. Hier wonen vele families samen in een groot, uitgestrekt huis in de jungle.

Na het ontbijt maakt u onder begeleiding van een Engelssprekende gids een wandeling door de jungle en langs de Delok-rivier. Halverwege stapt u over op een traditionele longboat. Uw bestemming voor vandaag: de prachtige Enseluai waterval. Onderweg zal uw kapitein een aantal keer stoppen om u een demonstratie te geven van de traditionele, Iban-manier van het vissen. Dit gebeurt vaak met een 'jala' of met een groot vissersnet. Eenmaal aangekomen bij de waterval kunt u een heerlijke duik nemen en genieten van en lokaal bereide Barbecue.

In de middag keert u op het gemakje weer terug naar de longhouse waar 's avonds wederom een verrukkelijk lokale maaltijd voor u klaar staat. Na het idee bezoekt u het Nanga Sumpa Longhouse en maakt u kennis met de alleraardigste bewoners. Relax op de Ruai, klets wat met de lokale bewoners en leer van alles over hun cultuur en gebruiken. Sluit de avond af met een lokaal slaapmutsje: zelf gebrouwen rijstwijn - ook wel Tuak genoemd.

Na het ontbijt keert u weer terug naar de 'bewoonde wereld'. U stapt op de longboat die u naar de aanlegsteiger in het Batang Ai meer zal brengen. Hier staat een auto op u te wachten die u weer terug zal brengen naar Kuching. Onderweg zult u een laatste keer stoppen voor de lunch.

Een dag om u naar een ander deel van Borneo te verplaatsen. U maakt een korte vlucht naar Mulu om het wereldberoemde Gunung Mulu Nationaal Park te bezoeken. Het park is beroemd om z'n Pinnacles, scherp uitstekende rotsen boven de omringende jungle en om z'n uitgestrekte gangenstelsel van kalksteengrotten. U vindt er bijvoorbeeld de grootste grot ter wereld. Nadat u bent ingecheckt wordt u naar de Headquarters van het Nationale Park gebracht en na een korte briefing en registratie maakt u een korte wandeling van ongeveer 3 kilometer. De wandeling zelf is vrij gemakkelijk; u volgt een verhard houten wandelpad die te midden van de dichtbegroeide jungle is aangelegd. U komt uit bij de Deer Cave, een enorme grot van zo'n 1,5 kilometer lang en 120 meter breed. De locals hebben de grot de 'Deer Cave' genoemd vanwege de herten (deer) die naar deze grot kwamen vanwege de zoutstenen die hier te vinden zijn. In deze zoutstenen zitten veel mineralen zoals natrium, die in het natuurlijk voedsel van de dieren niet te vinden zijn. Ook bezoekt u de Lang Cave dat bekent staat om zijn indrukwekkende en enorme hoeveelheid stalagmieten en stalactieten. 's Avonds keert u terug naar een observatieplek nabij de Deer Cave waar u miljoenen vleermuizen uit zult zien vliegen, die elke avond op zoek gaan naar eten.

Vandaag maakt u een tocht per longboat over de Melinau Rivier richting de Wind and Clearwater grotten. Zoals de namen al doen vermoeden, is de Clearwater Grot vernoemd maar de ondergrondse rivier die door deze grot stroomt. Met zo'n 222 km is het een van de langste grotten ter wereld! De Wind Grot is vernoemd naar het heerlijke briesje wat door deze grot waait en staat bekend om zijn vele prachtige stalactieten en stalagmieten die te vinden zijn in de indrukwekkende King's Chamber. Beide grotten liggen vrijwel direct naast elkaar. U vaart door de groene jungle met hier en daar een klein dorpje aan de oevers van de rivier. Onderweg meert uw longboat aan bij een traditionele Longhouse waar u op bezoek gaat bij de Penan, een kleine, lokale bevolkingsgroep die alleen in deze omgeving wonen. In de longhouse maakt u kennis met het dorpshoofd en zult u versteld staan van het aantal families die allen te samen onder een dak wonen! Ook bezoekt u onderweg een lokale markt in Batu Bungan. Na een bezoek aan beide grotten kunt u heerlijk afkoelen in het heldere en schone water en genieten van een lekkere picknick lunch aan het water.

Na het ontbijt wordt u naar de luchthaven gebracht en stapt u op een korte vlucht naar Kota Kinabalu, de hoofdstad van Sabah. De Maleisische deelstaat Sabah stond vroeger ook bekend als Brits Noord-Borneo en Kota Kinabalu als Jesseltown. Nu is het een levendig provinciestadje met zo'n 400.000 inwoners. Doordat de stad in de Tweede Wereldoorlog grotendeels vernield is, zult u nog weinig van het koloniale Jesseltown aantreffen. Het enige dat hier aan herinnert is de Atkinson klokkentoren. U kunt wel genieten van de vele kleurrijke markten.

Vandaag brengt u een bezoek naan een van de hoogtepunten van een bezoek aan Sabah; het Kinabalu Nationaal Park, gelegen op twee uur rijden van Kota Kinabalu. Het Natuurpark heeft sinds 1964 de status ‘Nationaal Park’ en sinds 2000 staat het op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het park bestaat uit tropisch regenwoud met een weide variatie aan flora en fauna.

Samen met een naturalist maakt u een wandeling dwars door het park. U bezoekt de botanische tuin dat in zijn geheel wordt omgeven door dichte bossen. Men noemt het ook wel de ‘geheime tuin’ omdat de ingang voor vele lastig te vinden is. De tuin is enkel 1.4 hectare groot maar en zijn hier vele bloemen, planten, endemische flora, fruit, sierplanten, bomen en kruidentuinen te vinden. Uw gids verteld u hier graag (met vol enthousiasme) meer over. De lunch is vandaag inclusief en wordt geserveerd bij een lokaal restaurant. Halverwege de middag wordt u terug gebracht naar uw hotel.

Vroeg in de ochtend wordt u naar de luchthaven gebracht voor een korte vlucht naar Sandakan. Bij aankomst wordt u opgewacht door uw gids en naar het Sepilok gebracht. Hier vindt u onder andere het Sun Bear Conservation park en uiteraard het welbekende Orang-oetang opvangcentrum. Hier worden Orang-oetangs opgevangen en weer geleerd terug te keren naar de jungle. U kunt (desgewenst) een interessante video bekijken over het leven van de Orang-oetans op Borneo en over het rehabilitatieproces. Ook kunt u het Sunbear Conservation Center bezoeken. Hier vindt u Maleise Beer (de kleinste beer ter wereld en komt enkel voor in Zuidoost Azië) die door ontbossing en illegale jachtpraktijken bedreigd wordt. Hier in het centrum worden de beren opgevangen en gerehabiliteerd.

De rest van de dag heeft u ter vrije besteding en kunt u op eigen gelegenheid beiden opvangcentra bezoeken. Voedertijd voor de Orang-oetangs is om 15:00 uur.

In de ochtend heeft u de tijd om het Orang-oetan centrum (nogmaals) te bezoeken.

Eind van de ochtend wordt u opgehaald door uw chauffeur en gids en reist u in ongeveer 1.5 uur naar Sukau. Het is een prachtige rit door de dichtbegroeide binnenlanden van Borneo. Bij aankomst wordt u hartelijk ontvangen met een welkomstdrankje en staat er een lunch voor u klaar. Na de lunch kunt u even relaxen of de omgeving op eigen gelegenheid verkennen. Om 16:00 uur maakt u een boottocht en waarschijnlijk komt u langs de oevers als de karakteristieke neusapen tegen, maar ook vele vogelsoorten. En wie weet staat u oog in oog met wilde Orang-oetans! 

De 560 km lange Kinabatangan Rivier is de langste rivier van Sabah. De rivier vindt zijn oorsprong in het zuidwesten van Sabah en vervolgt zijn weg dwars door het hart van Sabah, richting de Sulu Zee ten zuidoosten van Sandakan. De Kinabatangan Rivier stroomt door een wijd scala aan verschillende natuurgebieden: tropische regenwouden, ooibossen, oxbow-meren en mangrovebossen. Deze riviervlakte, waardoor meerdere rivieren stromen, vormt een rijkelijke mix aan vegetatie waar veel wilde dieren op afkomen. Langs de oevers van de kilometerslange Kinabatangan-rivier leven neusapen, orang-oetans, Pygmy olifanten, gibbons, spookdiertjes, verschillende aapsoorten, neushoornvogels, krokodillen en vele andere vogelsoorten. Komende dagen maakt u verschillende boottochten en wandelingen, in en over deze uitgestrekte rivier, op zoek naar allerlei wildlife.

U wordt wakker met de geluiden uit de jungle op de achtergrond. Vroeg in de ochtend vertrekt u per boot en maakt u een tocht naar het Ox-bow-meer om wilde dieren te spotten en te genieten van de sfeer van de langste rivier van Sabah. Ook maakt u een trektocht langs de oevers van de rivier met uw ranger. Vervolgens keert u voor uw ontbijt terug naar uw hotel en heeft u de tijd om wat te relaxen. U kunt eventueel op zoek naar de vele vogelsoorten die rondom de lodge leven, waaronder diverse soorten ijsvogels en neushoornvogels.

Aan het eind van de middag maakt u een laatste boottocht over de Menanggul Rivier om meer wildlife zoals neusapen, makaken, neushoornvogels en wellicht wilde Orang-oetans en Pygmy olifanten te spotten.

Per overland transfer reist u in ongeveer 2 uur naar Lahad Datu. Hier stapt u over in een andere auto die zijn weg door de jungle onverharde paden vervolgt - richting het Tabin Wildlife Reserve. Bij aankomst checkt u in, in een charmante houten bungalow compleet met eigen balkon en badkamer (een echte luxe in de jungle!). Het resort is gelegen aan de Lipad Rivier, middenin de groene natuur.

Rondom de lodge vindt u een verscheidenheid aan vogels, insecten en kleine zoogdieren. Vanuit uw bungalow kijkt u zo de jungle in en heeft u kans om deze nu al te spotten. In de middag brengt u een bezoekje aan de Lipad moddervulkaan. Om hier te komen dient u een trekking van ongeveer 20 minuten door de jungle te maken. De Lipad moddervulkaan wordt niet alleen veel bezocht door mensen, maar ook door herten, everzwijnen, verschillende vogelsoorten en andere wilde dieren door de mineralen die er vrij komen. Vervolgens wandelt u naar een uitkijktoren vanwaar u en prachtig uitzicht heeft op de dichte bossen. Na het diner is er een diapresentatie die u bij kunt wonen zodat u meer te weten komt over het unieke karakter van Tabin. Vervolgens maakt u een leuke nachtsafari per 4x4 waarbij u op zoek gaat naar nachtdieren en vogels.  

Het Natuurreservaat Tabin beslaat een oppervlakte van 122.500 hectare en is gelegen ten noordoosten van de stad Lahad Datu, Oost-Sabah. Het reservaat is een van de grootste, beschermde natuurgebieden in Sabah en bestaat grotendeels uit een tropisch laaglandregenwoud. In 1984 is het Tabin Natuurreservaat uitgeroepen tot beschermd natuurgebied vanwege het bestaan van de drie grootste zoogdieren die voorkomen in Sabah. Dit zijn de Borneo Pygmy olifant, Sumatraanse neushoorn en de Banteng (wilde rund dat voorkomt in de bossen van Zuidoost Azië). Daarnaast zijn er in Tabin negen primaten te vinden: de orang-oetan, Borneose Gibbon, ‘Read Leaf, Silver Leaf & Grey Leaf’ Apen, spookdiertjes, Lori’s en de korte en langstaart makaken. Daarnaast komt ook de Nevelpanter voor in de bossen van Tabin. Eechter is de kans zéér klein om deze te spotten in het wild, een grotere kans heeft u om de luipaardkatten en civetkatten te spotten.  

Daarnaast vormt het Tabin Natuurreservaat een thuisbasis aan een verbazingwekkende verscheidenheid aan vogels. Vandaag de dag zijn er meer dan 300 vogelsoorten waargenomen in Tabin, waaronder acht soorten neushoornvogels en enkele, zeldzame endemische soorten.  Een ander uniek kenmerk van dit beschermd natuurgebied zijn de verschillende moddervulkanen die hier te vinden zijn. deze vulkanen zijn rijk aan mineralen en dienen dan ook als likstenen van zout, en trekken veel wilde dieren aan. Rondom de moddervulkanen heeft u dan ook een grote kans op het spotten van wilde dieren.  

Met zijn rijke biodiversiteit vormt het Tabin Natuurreservaat dan ook een uitstekende plek voor (jungle) activiteiten en het spotten van wilde dieren. Komende dagen zult u verschillende trektochten -en nachtsafari’s maken per 4x4. De excursies worden uitgevoerd in kleine reisgroepjes.

In de ochtend kunt er voor kiezen om vroeg op te staan en mee te gaan met een vogelwandeling, om enkele van Tabin’s rijke verzameling van bijna  3000 vogelsoorten te ontdekken. Na het ontbijt maakt u een trektocht door de diepe jungle, op zoek naar wilde dieren. Er zijn verschillende wandelingen uitgezet in het natuurreservaat waar veelal wilde dieren (zoals Orang-oetans, pygmy olifanten, otters en gibbons) worden gespot. Uiteraard biedt dit geen garantie!  
 
U bezoekt de Lipad waterval, waar u een verfrissende duik kunt nemen in het heldere, koele water. Vervolgens keert u terug naar de lodge en is de middag ter vrije besteding.

Eventueel kunt u zich laten verwennen door een heerlijke ‘Tabin Rainforest Foot Soak’ waarbij er een voetenbadje voor u wordt klaargemaakt, bestaande uit een natuurlijke mix van kruiden om zo de vermoeide spieren te ontspannen na de verschillende tochten door de jungle.

Na het ontbijt maakt u een laatste wandeling langs de oevers van de rivier waar vaak groepen makaken en kleine zoogdieren te vinden zijn. Neem een duik in de rivier of geniet een laatste keer van alle junglegeluiden om u heen. Na de lunch wordt u naar de luchthaven van Lahad Datu gebracht voor een vlucht terug naar Kota Kinabalu. 

Bij aankomst wordt u naar de haven van Jesselton gebracht en stapt hier op de boot naar Pulau Gaya. Pulau Gaya vormt samen met vier andere voor de kust liggende eilanden het Tunku Abdul Rahman National Park. Pulau Gaya staat bekend om zijn witte stranden en heldere wateren waar veel mooi (onaangetast) koraal te vinden is. Komende dagen zijn dan ook perfect om te gaan snorkelen, zwemmen of te wandelen door de groene jungle!

Pulau Gaya is een absolute topbestemming om uw reis in stijl af te sluiten! Er hangt een mystieke, rustige sfeer en het eiland heeft veel te bieden. Typerend voor het eiland zijn de lange, witte zandstranden en binnenlanden die bedekt zijn met een oeroud regenwoud. Komende dagen zijn geheel ter vrije besteding. Maak wandelingen over de eindeloze stranden, geniet van een traditionele massage in de Spa of doe een lesje Yoga op het strand. Maak kanotochten door dichtbegroeide mangrovebossen en ontdek de afgelegen baaien en kleine dorpjes gebouwd op het water. Eventueel kunt u een dezer dagen een boottocht maken naar een van de nabijgelegen eilanden, of verken de wereld onder water. De onderwater wereld is hier misschien wat minder indrukwekkend dan de eilanden in oost Sabah, maar er zijn hier vele, indrukwekkende koraaltuinen te vinden waar veel zeldzame vissen voorkomen.

Een extra vrije dag op Pulau Gaya.

Vanaf Pulau Gaya reist u per boot terug naar het vasteland. Vervolgens wordt u middels een privé transfer naar de luchthaven gebracht voor uw vlucht terug naar Kuala Lumpur. Hier heeft u nog een laatste dag ter besteding.

Afhankelijk van de vertrektijd van uw vlucht wordt u naar de luchthaven gebracht voor uw vlucht terug naar huis.