Ontdekkingsreis op het platteland van Fujian: Kerncentrales, mega-donuts of Hakka-huizen?

Lucy Kilkens – april 2018

Fotogalerij Fujian provincie - Oost China

Tijdens de Koude Oorlog zagen de Amerikanen merkwaardige structuren op hun satellietbeelden van China. Wat waren deze ronde en vierkante vormen, verborgen in de valleien in het zuidoosten van China? Zouden het nucleaire bases kunnen zijn? Door gebrek aan een geruststellende verklaring, begon men te vrezen voor een nucleaire aanval van het communistische China. Dus de VS besloten een eenheid CIA-spionnen op inspectie te sturen.  

Stel je voor wat er door deze spionnen heen ging toen ze zo’n ‘kerncentrale’ betraden! Kippen rennen rond op de binnenplaats, de lange waslijnen hangen vol met pas gewassen onderbroeken, vrouwen zitten op kleine krukjes groente te snijden, op de grond liggen kleden vol thee en bamboe te drogen in de zon en kleine kinderen rennen spelend achter elkaar aan rondom het familie-altaar. Niks geen kerncentrales: in dit gebied wonen de Hakka al honderden jaren in ronde of vierkante gebouwen van aangestampte aarde. De tulous zijn drie tot vijf verdiepingen hoog en bieden huisvesting aan soms wel vijftig families.

Eén van de dorpjes die ik in april 2018 bezoek is het dorpje Shiqiao. Het dorpsplein ligt bezaaid met tientallen blinkende kommen: er was gister nog een begrafenis en de afwas van het gezamenlijke diner is net gedaan. Mijn gids Xie wijst me op de mooie loquat-bomen rondom het dorpsplein. Als ze hoort dat ik de loquat-vrucht helemaal niet ken, kijkt ze me verbaasd aan en loopt naar een groepje mannen dat onder één van de bomen in de schaduw zit uit te rusten (ik denk dat zij net die grote afwas hebben gedaan). Ik hoor niet wat ze zegt maar de mannen staan op, pakken de stokken die al klaar lagen op de grond, en beginnen met z’n drieën de loquat uit de boom te slaan. De vruchten vliegen me om de oren. Ik houd mijn handen in een kommetje en al snel zijn ze gevuld met de oranje bolletjes. Ik pel er één, steek hem in mijn mond en mijn hele gezicht vertrekt. Xie kan er wel om lachen en zegt dat onze chauffeur ze wel lekker vindt. Mooi, ik neem ze voor hem mee.

We lopen langs het water terug naar de auto en passeren nog een paar mooie tulous, zoals altijd met de voorkant richting het water en de achterkant richting de bergen. Tijdens de Culturele Revolutie (1966-1976) liet men zijn loyaliteit aan Mao Zedong onder andere blijken door communistische propagandateksten op het huis. ‘Lang Leve Voorzitter Mao’, spot ik ook hier in Shiqiao nog in flink vervaagde, rode karakters boven de entree van een prachtige, vierkante tulou.   

In de tulou-dorpen die het dichtst bij Xiamen liggen hebben de keukentjes op de begane grond inmiddels plaatsgemaakt voor souvenir-winkeltjes. Maar hoe verder je van Xiamen af rijdt, een mooie rit door de heuvels vol theevelden, bananenbomen en bamboegewassen, hoe meer dorpen - zoals Shiqiao - nog in dezelfde staat verkeren als toen die Amerikaanse spionnen hier een kijkje kwamen nemen.